رشته های دوره متوسطه ی نظری تحصیلی آموزش و پرورش به چهار شاخه تقسیم می گردد :

*رشته علوم و معارف اسلامی

*ادبیات و علوم انسانی

*علوم تجربی

*ریاضی فیزیک

اهداف اصلی رشته های نظری آن چنان که در آیین نامه ی آموزشی دوره سه ساله ی تحصیلی دوره ی متوسطه و دوره ی پیش دانشگاهی ذکر شده است، عبارت است از :

عتلای سطح فرهنگ و دانش عمومی و پرورش ملکات و فضایل اخلاقی، بینش سیاسی و اجتماعی .

شناخت بهتر استعدادها و علاقه ی دانش آموزان و ایجاد زمینه ی مساعد جهت هدایت آنان به مسیرهای تحصیلی مناسب .

احراز آمادگی نسبی دانش آموزان برای ادامه تحصیل در آموزش عالی .

در این میان رشته ی علوم و معارف اسلامی که در دوره ی متوسطه دارای 45 واحد عمومی و 51 واحد تخصصی و در دروه ی پیش دانشگاهی دارای 24 واحد درسی است به صورت خاص اداره می گردد.

آنچه که در مورد اهداف رشته علوم و معارف اسلامی بر آن تأکید می گردد داشتن شرایط علمی، تربیتی و اخلاقی لازم است که دانش آموز بتواند پس از طی دوره ی متوسطه و پیش دانشگاهی در دوره های عالی حوزه یا دانشگاه به عنوان یک دانش آموخته ی خبره علوم و معارف اسلامی مسیر درخشانی را برای خود ترسیم نماید و نگرشی علمی و تربیتی مبتنی بر تعالیم اصیل اسلامی را برای تأثیر گذاری بیشتر در جامعه به عنوان یک فرهیخته ی فرهنگی و دینی سبب گردد.

هدف عمده رشته ی علوم و معارف اسلامی که به عنوان یک رشته خاص در دوره ی متوسطه دنبال می گردد جذب و تربیت جوانان مستعد و علاقمند به تعلیم و تربیت اسلامی است که با توجه به آموزش های خاصی که در دبیرستان های علوم و معارف اسلامی فرا می گیرند، بتوانند با یک عقبه ی علمی و تربیتی مطلوب، نگرشی واقعی مبتنی بر فرهنگ اصیل اسلامی در فرآیند آموزشی برای نیازهای آینده جامعه اسلامی ایجاد نماید .

لزوم ایجاد رشته علوم و معارف اسلامی

نظام آموزشی و تربیتی متناسب با نیازها یکی از مهم ترین دغدغه ی دست اندرکاران و برنامه ریزان کشور به شمار می رود.

رشد و توسعه روز افزون نیازمند بستر سازی و نوآوری نظام آموزشی است تا گرایش دانش آموزان به سوی افق های روشن علمی و اخلاقی شکوفا شود.

با عنایت به اینکه منویات مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) و تأکید مراجع عظام و علمای دین بر عمل به سیره ی نبوی (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) می باشد، تصمیم بر آن شد با برنامه ریزی جدی نسبت به نهادینه کردن این مهم در محتوای آموزشی که برگرفته از معارف عالیه علوم اسلامی است ضمن توجه به کیفیت و پویایی نظام آموزشی و تکیه بر علوم و فنون، آرمان تربیتی مدارس معارف را تأمین نماید.

این مهم از آنجایی اهمیت مضاعفی خواهد یافت که ایران اسلامی با داشتن جوان ترین نسل ها و حدود 14 میلیون دانش آموز که تشنه زلال معارف علوی می باشند، وظیفه متولیان فرهنگی را دو چندان می کند تا با درایت نسبت به جذب استعدادها و پرورش آن در مدارس معارف کمک شایانی را به اهداف آن نمایند.

تاریخچه رشته ی علوم ومعارف اسلامی

پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی « ره » درسال 1357  به منظور نیل به اهداف و آرمان‌های انقلاب، برنامه‌ریزی‌ها و اقداماتی درعرصه های مختلف کشور به اجراء گذاشته شد . افراد، گروه‌ها و نهادهای وفادار به انقلاب اسلامی، فعالیت‌های گسترده‌ای را در عرصه‌های مختلف به ویژه درعرصه های متنوع فرهنگی آغاز کردند. یکی از اقدامات و تدابیر اساسی در این زمینه، تأسیس مدارس علوم و معارف اسلامی بود. در سال 1362 اولین مدرسه علوم و معارف اسلامی به همت مسئولان مدرسه عالی شهید مطهری تأسیس شد و 9 ماه پس از آن در خرداد 1363 اساسنامه ی دبیرستان های علوم و معارف اسلامی در سیصد و چهل و دومین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش به تصویب رسید که نخستین سند رسمی برای ایجاد رشته‌ای به نام علوم و معارف اسلامی در دوره ی متوسطه بود. تصویب این اساسنامه پایه ای برای توسعه‌ی دیگر مدارس علوم و معارف اسلامی در کشور شد .

از دیگر مراکز تعلیم و تربیت که در این مسیر گام برداشت، مؤسسه‌ی جامعه الزهرای قم است که از سال 1368 به تأسیس مدارسی با عنوان مدارس علوم و معارف اسلامی هدی" اقدام نمود و بدین ترتیب تاسیس مدارس غیرانتفاعی علوم و معارف اسلامی، در سراسر کشور رواج یافت.
سازمان تبلیغات اسلامی نیز در این راستا مصمم به تاسیس مدارس علوم و معارف اسلامی شد تا اینکه شورای عالی وزارت آموزش و پرورش درششصد و هفتاد و هفتمین جلسه‌ی خود در تاریخ 7/6/1381 نحوه‌ی تأسیس دبیرستان‌های علوم و معارف اسلامی صدرا را مصوب نمود و بدین ترتیب مدارس علوم و معارف اسلامی صدرا الاسلام و المسلمین جناب دکترخاموشی، ریاست مکرم سازمان تبلیغات اسلامی متأسیس ‌شدند. مجوز مذکور عام و به نام سازمان تبلیغات اسلامی، با نمایندگی حجت ی باشد.

محتوای آموزشی رشته

دروس‌ عمومی رشته‌ی علوم و معارف اسلامی همان دروس رشته‌ی ادبیات و علوم انسانی است، اما دروس‌ تخصصی این رشته عمدتاً از پایه ی دوم تحصیلی آغاز می‌شود. دروس تخصصی درپایه های مختلف عبارتند از :  

1- در پایه ی اول : عربی تکمیلی(1)، احکام و اخلاق

2- درپایه ی دوم : تفسیرو علوم قرآنی(1)، اصول عقاید(1)، عربی(2)، قرائت و تجوید قرآن (ویژه رشته‌ی معارف)، تاریخ اسلام(1) ، اخلاق(1) ، احکام و آشنایی با مفردات قرآن .

3- در پایه‌ی سوم دانش‌آموزان رشته‌ی علوم و معارف اسلامی، درس‌های: اصول عقاید(2)، عربی(3)ویژه‌ی رشته‌ی معارف، تاریخ اسلام(2)، تفسیر و علوم قرآنی(2)، فن سخنوری و اخلاق(2)،

4- در دوره ی پیش‌دانشگاهی در نیم سال اول: اخلاق(1)، اصول عقاید(1)، ادبیات عرب(1)، منطق صوری و اصول فقه و در نیم سال دوم: اخلاق(2)، ادبیات عرب(2) و فقه .
برای دروس تخصصی از کتاب‌های تالیف شده موجود استفاده می‌شود. برای مثال: برای درس عربی تخصصی، از کتاب مبادی العربیه (جلد اول و سوم ) و کتاب الهدایه ، برای درس تجوید، از کتاب حلیه‌القرآن، برای درس تاریخ اسلام، ازکتاب سیمای پیشوایان تالیف مهدی پیشوایی و کتاب تاریخ تحلیلی اسلام تألیف دکتر شهیدی، برای درس فقه، از کتاب تبصره‌المتعلمین علامه حلی، کتاب قرآن در اسلام تالیف مرحوم علامه طباطبایی و آشنایی با قرآن از آثار شهید مطهری، استفاده می شود.

چند نکته مهم

1- دروس تخصصی ارائه شده در دبیرستان های علوم و معارف اسلامی معادل حدود 2 سال تحصیل علوم حوزوی می‌باشد که پس از پذیرش افراد علاقمند به ادامه تحصیل در حوزه های علمیه از آنان پذیرفته می شود.

2- فارغ التحصیلان این رشته در آزمون کنکور سراسری علاوه بر سؤالات آزمون گروه علوم انسانی20 سوال تخصصی ازکتب اصول عقاید و فقه دریافت خواهند کرد که ضریب مثبت داشته و سبب کسب رتبه های بالاتر توسط این متقاضیان نسبت به فارغ التحصیلان رشته ادبیات و علوم انسانی می شود .

3- برنامه های درسی در این مدارس به گونه ای تنظیم شده که برای دانش آموزان بیشترین شانس قبولی را در رشته های گروه آزمایشی علوم انسانی در دانشگاه های کشور فراهم می آورد .

نحوه ادامه تحصیل دانش آموزان مدارس معارف

١- در حوزه های علمیه

دانش آموزان مدارس علوم و معارف اسلامی می توانند پس از دریافت دیپلم یا ترجیاً مقطع پیش دانشگاهی در آزمون های ورودی حوزهای علمیه شرکت نموده و پس از پذیرش، با ارائه در خواست کتبی در امتحان ارتقایی ثبت نام نمایند و پس از قبولی می توانند در پایه ها بالاتر ادامه تحصیل دهند .

٢- در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی

دانش آموزان مدارس علوم و معارف اسلامی می توانند پس از دریافت دیپلم و پایان دوره پیش دانشگاهی در زیر مجموعه کنکور سراسری ادبیات و علوم انسانی شرکت نموده و پس از قبولی با توجه به رتبه ای که کسب نموده اند می توانند ازمیان تمامی رشته های زیر مجموعه ادبیات و علوم انسانی انتخاب رشته نموده و ادامه تحصیل دهند .

رشته‌هاي متوسطه‌ي نظري تحصيلي آموزش و پرورش به چهار شاخه تقسيم مي گردد:

1- رشته‌ي علوم و معارف اسلامي2- ادبيات و علوم انساني 3- علوم تجربي 4- رياضي فيزيك. اهداف رشته‌هاي نظري آنچنان در آيين‌نامه‌ي آموزشي دوره‌ي سه ساله‌ي تحصيلي دوره‌ي متوسطه و دوره‌ي پيش‌دانشگاهي ذكر شده است. عبارت است از:

1-اعتلاي سطح فرهنگ و دانش عمومي و پرورش ملكات و فضايل اخلاقي، بينش سياسي و اجتماعي

2-شناخت بهتر استعداد و علاقه‌ي دانش‌آموزان و ايجاد زمينه‌ي مساعد جهت هدايت آنان به مسيرهاي تحصيلي مناسب

3-احراز آمادگي نسبي دانش‌آموزان براي ادامه‌ي تحصيل در آموزش عالي

در اين ميان رشته‌ي علوم و معارف اسلامي كه در دوره‌ي متوسطه داراي 45 واحد عمومي و 51 واحد تخصصي و در دوره‌ي پيش‌دانشگاهي داراي 24 واحد درسي است به صورت خاص اداره مي گردد و مجوز راه‌اندازي مدارس آن منحصراً از سوي شوراي عالي آموزش و پرورش براي اشخاص حقيقي و حقوقي، با معيارهاي گزينشي خاص صادر مي‌گردد و اين موضوع به لحاظ ارزش و اعتبار ذاتي اين رشته مي‌باشد. آنچه كه در رشته‌ي علوم و معارف اسلامي بر آن تأكيد مي گردد داشتن شرايط علمي، تربيتي و اخلاقي لازم است كه دانش‌آموز بتواند پس از طي دوره‌ي متوسطه و پيش‌دانشگاهي در دوره‌هاي عالي حوزه يا دانشگاه به عنوان يك دانش‌آموخته‌ي خبره علوم و معارف اسلامي مسير درخشاني را پيش‌روي خود قرار دهد و نگرش علمي و تربيتي مبتني بر تعاليم اصيل اسلامي را براي تأثير‌گذاري بيشتر در جامعه به عنوان يك فرهيخته‌ي فرهنگي و ديني ايجاد نمايد. هدف عمده‌ي رشته‌ي علوم و معارف اسلامي كه به عنوان يك رشته‌ي خاص در عرصه‌ي نظام آموزشي دوره‌ي متوسطه دنبال مي‌گردد جذب و تربيت نوجوانان و جوانان علاقمند به تعليم و تربيت اسلامي است كه با توجه به آموزش‌هاي خاصي كه در دبيرستان‌هاي علوم و معارف اسلامي فرا مي گيرند با يك عقبه‌ي علمي و تربيتي بسيار مطلوب و نگرش مبتني بر فرهنگ اسلامي فرايند مطلوب آموزشي را براي نياز‌هاي آينده ي جامعه‌ي اسلامي ايجاد مي نمايند.

به دانش‌آموزان رشته علوم و معارف اسلامي پس از طي دوره متوسطه، مدرك تحصيلي ديپلم رشته علوم و معارف اسلامي كه به تأييد وزارت آموزش و پرورش مي‌رسد اعطا مي‌گردد و پس از طي دوره پيش‌دانشگاهي مي‌توانند جهت ادامه‌ي تحصيل دوره هاي عالي در زير مجموعه‌ي‌ كنكور سراسري ادبيات و علوم انساني شركت نموده و پس از موفقيت در رشته‌ي مورد علاقه كه پذيرفته شده‌اند، ادامه تحصيل نمايند.‌‌ نكته حائز اهميت اين است كه فارغ التحصيلان اين رشته درآزمون كنكور سراسري، 20 سوال تخصصي اصول عقايد و فقه، دريافت مي‌نمايند كه فقط ضريب مثبت داشته و باعث جلو افتادن اين متقاضيان نسبت به فارغ‌التحصيلان رشته ادبيات و علوم انساني مي‌گردد.

نحوه ادامه تحصيل دانش آموزان مدارس معارف در دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي

دانش آموزان مدارس علوم و معارف اسلامي مي توانند پس از دريافت ديپلم و پايان دوره پيش دانشگاهي در زير مجموعه كنكور سراسري ادبيات و علوم انساني شركت نموده و پس از قبولي با توجه به رتبه اي كه كسب نموده اند مي توانند ازميان تمامي رشته هاي زير مجموعه ادبيات و علوم انساني انتخاب رشته نموده و ادامه تحصيل دهند.

* نحوه ادامه تحصيل دانش آموزان مدارس معارف در حوزه هاي علميه 

دانش آموزان مدارس علوم و معارف اسلامي مي توانند پس از دريافت ديپلم يا ترجياً مقطع پيش دانشگاهي در آزمون هاي ورودي حوزهاي علميه شركت نموده و پس از پذيرش، با ارائه در خواست كتبي در امتحان ارتقايي ثبت نام نمايند و پس از قبولي مي توانند در پايه ها بالاتر ادامه تحصيل دهند .

1- آيا به فارغ التحصيلان رشته علوم و معارف اسلامي ديپلم رسمي داده مي شود؟ 
بله، اين رشته از جمله رشته هاي نظري مصوب آموزش و پرورش است، لذا به دانش آموزان اين رشته پس از طي دوره سه ساله متوسطه ديپلم رشته علوم و معارف اسلامي كه به تأييد وزارت آموزش و پرورش مي رسد اعطا مي گردد و دانش آموزان اين رشته مي توانند پس از گذراندن واحدهاي دوره پيش دانشگاهي در آزمون سراسري دانشگا ه ها شركت نمايند.

2.چرا رشته علوم و معارف اسلامي در كنكور گروه مجزايي ندارد و تكليف فارغ التحصيلان چيست؟ 

با توجه تعريف آموزش دوره متوسطه براي رشته علوم و معارف اسلامي، اين رشته كنكور مجزايي ندارد و فارغ التحصيلان رشته علوم و معارف اسلامي و ادبيات و علوم انساني بطور مشترك در زير گروه كنكور سراسري ادبيات و علوم انساني شركت مي نمايند و همه رشته هايي را كه دانش آموزان رشته ادبيات و علوم انساني مجاز به انتخاب آن هستند دانش آموزان اين رشته نيز مي توانند براي تحصيل در دوره هاي عالي انتخاب نمايند.

3.مزاياي اين رشته نسبت به ساير رشته ها چيست و اصولاً داوطلبان اين رشته بايد چه روحياتي داشته باشند؟ 


با توجه به اينكه رشته علوم و معارف اسلامي داراي شرايط خاص آموزشي و تربيتي است؛ لذا در اين مدارس از كادر آموزشي مجرب و كار آزموده استفاده مي گردد و كلاس هاي فوق برنامه و دوره هاي ويژه ي علمي، اخلاقي، مباحثه دروس و اردوهاي مختلف و ... از برنامه هاي اين دبيرستان ها مي باشد؛ بنابراين موفقيت دانش آموزان در صورت پشتكار، جهد و كوشش تضمين مي گردد.

از سوي ديگر دانش آموزان اين رشته بايد روحيه تلاش و مجاهدت علمي و تربيتي داشته باشند و مشتاقانه به سمت علم و پژوهش حركت كنند و نكته ي حائز اهميت آن است كه در اين مدارس التزام به شريعت اسلام و قوانين نظام جمهوري اسلامي ايران ضروري مي باشد.

۴.آيا دبيرستان هاي علوم و معارف اسلامي غير انتفاعي هستند؟ 

خير، حسب مجوز صادره از سوي شوراي عالي آموزش و پرورش دبيرستان هاي معارف به صورت وابسته به سازمان تبليغات اسلامي تعريف شده است كه پشتيباني برنامه هاي آموزشي، تربيتي، فرهنگي و فوق برنامه از سوي سازمان مدارس معارف اسلامي تعريف و اجرا مي گردد و فقط هزينه هاي فوق برنامه از دانش آموزان محترم اخذ مي گردد.



۵.فارغ التحصيلان اين رشته در آينده از نظر شغلي با چه وضعيتي روبرو خواهند بود؟ 

نگاه نخبه پروري در اين مدارس سبب شده است كه فارغ التحصيلان اين رشته از حيث علمي و تربيتي به عنوان نيروهاي تأثير گذار در جامعه جلوه نمايند و شرايط علمي آنان زمينه اي است كه مي تواند در موفقيت آنان ارتقاء بخشند.

معرفي رشته الهيات و معارف اسلامي

مجموعه: معرفی رشته های تحصیلی

دیباچه:

معرفت به معنای شناخت است. شناختی که اولین مرحله از آشنایی و قدم گذاشتن در مسیر قرب‌الهی است و هرچه معرفت بیشتر و وسیع‌تر گردد؛ آشنایی و قرب کاملتر خواهد شد تا جایی که پیوسته قلب انسان وابسته به خدای متعال می‌شود و در همه حال متوجه او خواهد بود و می‌تواند راهنمای رحمت و نماینده مهربانی و بخشش الهی گردد. هدف از رشته الهیات و معارف اسلامی قدم گذاشتن در همین مسیر است. قدم گذاشتن در مسیری که به یاری مطالعه، تحقیق،‌ پژوهش و تلاش و توکل می‌توان به شناخت خود و خداوند دست یافت. این رشته‌ دارای‌ شش‌ گرایش‌ علوم‌ قرآن‌ و حدیث‌، فقه‌ و مبانی‌ حقوق‌ اسلامی‌، فقه‌ شافعی‌، تاریخ‌ فرهنگ‌ و تمدن‌ ملل‌ اسلامی‌، فلسفه‌ و حکمت‌ اسلامی‌ و ادیان‌ و عرفان‌ است‌.

گرایش‌ علوم‌ قرآن‌ و حدیث:
‌در گرایش‌ علوم‌ قرآن‌ و حدیث‌ دانشجویان‌ 12 واحد تفسیر قرآن‌ کریم‌ می‌گذرانند که‌ در این‌ 12 واحد با شأن‌ نزول‌، مفهوم‌ آیات‌ و تفسیرهای‌ مهم‌ قرآن‌ کریم‌ آشنا می‌شوند. همچنین‌ دانشجویان‌ 12 واحد درسی‌ در زمینه‌ علوم‌ قرآنی‌ مطالعه‌ می‌کنند که‌ در این‌ 12 واحد با علوم‌ خاصی‌ که‌ هر پژوهشگر قرآن‌ باید با آنها آشنا باشد مثل‌ مبحث‌ مجمل‌ و مبین‌، منطوق‌ و مفهوم‌، آشنا می‌شوند که‌ لازمه‌ فهم‌ و درک‌ قرآن‌ و تفسیر و تبیین‌ آن‌ است. علاوه‌ بر مباحث‌ قرآنی‌ دانشجویان‌ این‌ گرایش‌ در بخش‌ حدیث‌، با علم‌الحدیث‌، درایـ¹‌الحدیث‌، فقه‌الحدیث‌، مجامع‌ حدیثی‌ شیعه‌ و اهل‌ تسنن‌ و اصطلاحات‌ حدیث‌ آشنا می‌شوند؛ یعنی‌ دانشجویان‌ به‌ طور اجمالی‌ تاریخ‌ تطور، تحول‌ و پیدایش‌ علم‌ حدیث‌ از دیدگاه‌ اهل‌ تشیع‌ و تسنن‌، معنا و مفهوم‌ اصطلاحات‌ علم‌ حدیث‌ و مفهوم‌ و محتوای‌ احادیث‌ را مطالعه‌ می‌کنند.

درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل :

دروس‌ مشترک‌ در گرایش‌های‌ مختلف‌ الهیات‌ و معارف‌ اسلامی‌:
تاریخ‌ اسلام‌ ، منطق‌ ، صرف‌ و نحو عربی‌ کاربردی‌، اعراب‌ قرآن‌، ترجمه‌ عربی‌ به‌ فارسی‌ و فارسی‌ به‌ عربی‌ ، قرائت‌ و درک‌ مفاهیم‌ متون‌ فقهی‌ و تفسیری‌، قرائت‌ و درک‌ مفاهیم‌ متون‌ عرفانی‌، قرائت‌ و درک‌ مفاهیم‌ متون‌ معاصر، قرائت‌ مطبوعات‌ واستفاده‌ از رادیو و تلویزیون‌، مکالمه‌ و محاضره ، علوم‌ بلاغی‌، تاریخ‌ زبان‌ وفرهنگ‌ عربی‌، روش‌ تحقیق‌ ، مبانی‌ جامعه‌شناسی‌، زبان‌ تخصصی‌ ، مبادی‌ فقه‌، مبادی‌ اصول‌، آشنایی‌ با علوم‌ اسلامی‌ (عرفان‌ و فلسفه‌)، فقه‌ مقدماتی‌ ، آشنایی‌ با ادیان‌ بزرگ‌، تفسیر .

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ علوم‌ قرآن‌ و حدیث‌ :
تاریخ‌ قرآن، تاریخ‌ تفسیر قرآن‌ کریم‌ ، تاریخ‌ حدیث‌ ، درایـ¹‌الحدیث‌ ، فقه‌الحدیث‌، علوم‌ قرآنی‌ ، تفسیر قرآن‌ کریم‌ ، تأثیر قرآن‌ کریم‌ در پیدایش‌ علوم‌ ادبی‌، مروری‌ بر نهج‌البلاغه‌، علوم‌ بلاغت‌.

گرایش‌ فقه‌ و مبانی‌ حقوق‌ اسلامی‌:
گرایش‌ فقه‌ و مبانی‌ حقوق‌ اسلامی‌، وظایف‌ و حقوق‌ انسان‌ را از دیدگاه‌ تشریعات‌ الهی‌ بیان‌ می‌کند، حقوقی‌ که‌ از روی‌ حکمت‌ و بر روی‌ محور مصالح‌ خردمندانه‌ است‌ و در زمینه‌ رابطه‌ میان‌ انسان‌ و خدا، رابطه‌ انسان‌ها با یکدیگر یا وظایف‌ انسان‌ نسبت‌ به‌ خود و طبیعت‌ می‌باشد. از همین جا می‌توان متوجه تفاوت میان رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی و رشته حقوق در مفهوم عام آن شد. زیرا رشته حقوق، اصولی را بیان می‌کند که از نظر عقل و عرف بشری، رعایت آنها در زندگی برای ایجاد نظم و امنیت لازم است. اصولی که امکان دارد طبق تشخیص عقل، مصلحت موقت اما فوری داشته باشد. اما فقه بیانگر مصالحی است که در تکامل انسان تأثیر دارد. بنابراین از نظر حقوق اسلامی، اصول و قوانین نباید تنها عامل نظم و امنیت باشد، بلکه باید انسان را نیز به کمال برساند. از این بابت احکام فقهی ممکن است که اعتبار جاودانه داشته باشند.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ فقه‌ و مبانی‌ حقوق‌ اسلامی‌:
فقه‌ ، فقه‌ مقارن‌ ، اصول‌ فقه‌ ، آیات‌ الاحکام‌ ، تاریخ‌ فقه‌ و فقها ، احادیث‌ فقهی‌ ، حقوق‌ جزای‌ خصوصی‌ اسلام‌، حقوق‌ بین‌الملل‌ اسلام‌، آیین‌ دادرسی‌ در اسلام‌ ، حقوق‌ جزای‌ عمومی‌ اسلامی‌، قواعد فقه‌ مدنی‌، حقوق‌ خانواده‌، کلیات‌ حقوق، حقوق‌ تطبیقی‌ .

گرایش‌ فقه‌ شافعی‌:
بسیاری‌ از دروس‌ این گرایش با گرایش‌ فقه‌ و مبانی‌ حقوق‌ اسلامی‌ یکسان‌ است. در گرایش‌ فقه‌ شافعی‌ احکام‌ عملی‌ اسلام‌ مانند عبادت‌، معاملات‌، مناکحات‌، جزا، قضا و شهادت‌ و همچنین‌ اصول‌ از دیدگاه‌ مذهب‌ شافعی‌ آموزش‌ داده‌ می‌شود. گفتنی‌ است‌ که‌ گرایش‌ فقه‌ شافعی‌ تنها از بین‌ داوطلبان‌ اهل‌ سنت‌، دانشجو می‌پذیرد.

گرایش‌ تاریخ‌ فرهنگ‌ و تمدن‌ ملل‌ اسلامی‌:
گرایش‌ تاریخ‌ فرهنگ‌ و تمدن‌ ملل‌ اسلامی‌، دانشجویان‌ را با تاریخ‌ و جغرافیای‌ ممالک‌ اسلامی‌ آشنا می‌کند؛ یعنی‌ دانشجویان‌ با فرهنگ‌، عادات‌ و رسوم‌ مسلمان‌های‌ نقاط‌ مختلف‌ جهان‌ از جمله‌ مسلمان‌های‌ آسیای‌ جنوب‌ شرقی‌، شمال‌ آفریقا، اروپا و آمریکا آشنا می‌شوند. همچنین‌ با تاریخ‌ اسلام‌ از زمان‌ ظهور پیامبر اکرم‌ تا زمان‌ حال‌، تاریخ‌ تشکیلات‌ اسلامی‌ (آشنایی‌ با نظام‌ و تشکیلات‌ دولت‌های‌ مسلمان‌ اعم‌ از نظام‌ مالی‌، نظام‌ اداری‌، تشکیلات‌ سیاسی‌ و ...) تاریخ‌ علوم‌ (علوم‌ عقلی‌ و نقلی‌ که‌ از اسلام‌ زاده‌ شده‌ است‌) تاریخ‌ ناحیه‌ای‌، تاریخ‌ سال‌ شمار، مآخذ شناسی‌ تاریخی‌ (شناخت‌ منابع‌ و مآخذ تاریخی‌)، تاریخ‌ نگاری‌ (آشنایی‌ با شیوه‌های‌ تاریخ‌ نگاری‌ در اسلام‌ و انواع‌ تاریخ‌نگاری‌ اعم‌ از وقایع‌ نامه‌، معاجم‌ الرجال‌، طبقات‌، احوال‌ بلاد، احوال‌ امم‌ و ...) تاریخ‌ هنر معماری‌ اسلامی‌ و تاریخ‌ آموزش‌ و پرورش‌ اسلامی‌ آشنا می‌گردند.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ تاریخ‌ فرهنگ‌ و تمدن‌ ملل‌ اسلامی‌:
وضع‌ کنونی‌ جهان‌ اسلام‌، تاریخ‌ نگاری‌ در اسلام‌‌، تاریخ‌ هنرهای‌ اسلامی‌‌، تاریخ‌ اسلام‌ از آغاز خلافت‌ عباسی‌ تا پایان‌ آل‌ بویه‌، تاریخ‌ اسلام‌ از سلاجقه‌ تا سقوط‌ بغداد، تاریخ‌ اسلام‌ در مصر و شام‌ ، تاریخ‌ اسلام‌ در مغرب‌ و اندلس‌، کلیات‌ فرهنگ‌ و تمدن‌ اسلامی‌، تاریخ‌ تشکیلات‌ اسلامی‌ ، متون‌ تاریخی‌ ، اسلام‌ در برخورد با غرب‌ و استعمار، اسلام‌شناسی‌ در غرب‌ ، متون‌ جغرافیائی‌، تاریخ‌ آموزش‌ و پرورش‌ در اسلام‌ ، جغرافیای‌ تاریخی‌ اسلام‌ ، تاریخ‌ علوم‌ در اسلام‌ ، تاریخ‌ تشیع‌ .

گرایش‌ فلسفه‌ و حکمت‌ اسلامی‌ :
در تاریخ‌ علم‌ و اندیشه،‌ ما برای‌ رسیدن‌ به‌ حقیقت‌ و آگاهی‌ از راز هستی‌ و آفرینش‌ به‌ دو راه‌ اصلی‌ و اساسی‌ بر می‌خوریم‌، راه‌ عقل‌ و راه‌ عشق‌. در تاریخ‌ فلسفه‌ و عرفان‌ اسلامی‌ نیز این‌ دو راه‌ وجود دارد و برای‌ کشف‌ حقیقت‌، هر دو روش‌ کشف‌ و شهود و استدلال‌ و منطق‌ مورد توجه‌ بوده‌ است‌. در این‌ میان‌ طرفداران‌ اصالت‌ عقل‌ معتقدند که‌ می‌توان‌ با استدلال‌ و برهان‌ به‌ معرفت‌ و شناخت‌ رسید و از راز آفرینش‌ آگاهی‌ یافت‌. اعتقادی‌ که‌ در گرایش‌ فلسفه‌ و حکمت‌ اسلامی‌ نیز با آن‌ روبرو می‌شویم‌ و در واقع‌ دانشجویان‌ این‌ گرایش‌ به‌ مطالعه‌ و پژوهش‌ در این‌ زمینه‌ می‌پردازند و نظام‌ آموزشی‌ آنها برپایه‌ مطالعه‌ مکاتب‌ فلسفی‌ مثل‌ مشّاء، اشراق‌ یا ملاصدرا استوار است.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ فلسفه‌ و حکمت‌اسلامی:
فلسفه‌ اسلامی‌ ، کلام‌ ، حکمت‌ عملی‌ ، منطق‌ ، تاریخ‌ فلسفه‌ اسلامی‌ ، تاریخ‌ فلسفه‌ غرب‌ ، متون‌ فلسفی‌ به‌ زبان‌ خارجی‌ ، عرفان‌ .

گرایش‌ ادیان‌ و عرفان‌:
در گرایش‌ ادیان‌ و عرفان‌ دانشجویان‌ با تاریخ‌ ظهور و گسترش‌ ادیان‌ زنده‌ (ادیانی‌ که‌ هنوز پیروان‌ بسیاری‌ دارند) آشنا می‌شوند و سه‌ بخش‌ اساسی‌ احکام‌ و آداب‌، عقاید و اخلاق‌ را در هر دینی‌ مطالعه‌ می‌کنند. البته‌ در این‌ مطالعه‌ شخص‌ پژوهشگر در صدد اثبات‌ حقانیت‌ یا بطلان‌ دین‌ خاصی‌ نیست‌ بلکه‌ در صدد شناسایی‌ و درک‌ مواضع‌ مشترک‌ می‌باشد. ادیان‌ زنده‌ای‌ که‌ دانشجویان‌ مطالعه‌ می‌کنند، براساس‌ خاستگاه‌ آنها به‌ سه‌ گروه‌ زیر تقسیم‌ می‌شود:

الف‌) ادیان‌ خاورمیانه‌ که‌ شامل‌ ادیان‌ سامی‌؛ یعنی‌ یهودیت‌، مسیحیت‌ و اسلام‌ می‌شود که‌ پیامبران‌ آنها نسلشان‌ به‌ حضرت‌ ابراهیم‌ می‌رسد و دین‌ زرتشت‌ که‌ خاستگاه‌ آن‌ ایران‌ است‌.
ب‌) ادیان‌ خاور دور که‌ ادیان‌ کشورهای‌ چین‌ و ژاپن‌ است‌ و شامل‌ "کنفوسیوس‌"، "تائو" و "شین‌تو" می‌گردد.

ج‌) ادیان‌ شبه‌ جزیره‌ هند که‌ عبارتند از:
هندو، بودا و جین‌. همچنین‌ دانشجویان‌ این‌ گرایش‌ عرفان‌ را به‌ عنوان‌ یکی‌ از مباحث‌ مقایسه‌ای‌ در ادیان‌ مطالعه‌ می‌کنند و با ادبیات‌ عرفانی‌ اسلام‌ آشنا می‌شوند.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ ادیان‌ و عرفان‌ :
معارف‌ شیعه‌، تاریخ‌ فرق‌ اسلامی‌، تاریخ‌ فلسفه‌ اسلامی‌، تاریخ‌ فلسفه‌ غرب‌، کلیات‌ علم‌ کلام‌، تفسیر عرفانی‌ قرآن‌، متون‌ عرفانی‌ فارسی‌، تاریخ‌ تصوف‌، متون‌ ادیان‌ و عرفان‌ به‌ زبان‌ خارجی‌، ادیان‌ ابتدایی‌ و قدیم‌، ادیان‌ ایران‌ قبل‌ از اسلام‌، دین‌ یهود و مسیحیت‌، ادیان‌ هند، دین‌ بودا و خاور دور، روش‌شناسی‌ ادیان‌ .

توانایی‌های‌ لازم :
هر دانشجوی‌ رشته‌ الهیات‌ و معارف‌ اسلامی‌ باید به‌ زبان‌ و ادبیات‌ عرب‌ مسلط‌ بوده‌ و به‌ آن‌ علاقه‌مند باشد چرا که‌ برای‌ ورود به‌ وادی‌ قرآن‌ و حدیث‌ و مطالعه‌ تاریخ‌ و تمدن‌ کشورهای‌ مسلمان‌ و کتب‌ عرفانی‌ و فلسفی‌ اسلامی‌ یا تحقیق‌ و مطالعه‌ بر روی‌ فقه‌ و مبانی‌ حقوق‌ اسلامی‌ آشنایی‌ با عربی‌ یک‌ ضرورت‌ اجتناب‌ناپذیر است‌. همچنین‌ دانشجوی‌ این‌ رشته‌ لازم‌ است‌ که‌ با زبان‌ انگلیسی‌ آشنا باشد تا بتواند معارف‌ اسلامی‌ را بسط‌ و گسترش‌ دهد و در این‌ زمینه‌ تبلیغ‌ کند. این‌ آشنایی‌ برای‌ دانشجویان‌ گرایش‌ ادیان‌ و عرفان‌ ضروری‌تر است‌ چون‌ کتب‌ مذهبی‌ ادیان‌ دیگر به‌ زبان‌ عربی‌ نوشته‌ نشده‌ است‌ و برای‌ مطالعه‌ این‌ کتب‌ باید حداقل‌ به‌ زبان‌ انگلیسی‌ به‌ عنوان‌ زبان‌ بین‌المللی‌ مسلط‌ بود. در ضمن‌ دانشجوی این رشته باید مسائل‌ و مباحث‌ یا وقایع‌ تاریخی‌ را به‌ خوبی‌ تجزیه‌ و تحلیل‌ کند نه‌ اینکه‌ تنها به‌ حجم‌ محفوظات‌ خود بیفزاید.

موقعیت‌ شغلی‌ در ایران :
فارغ‌التحصیل گرایش‌ علوم‌ قرآن‌ و حدیث‌ مثل‌ فارغ‌التحصیلان‌ سایر رشته‌ها با مشکل‌ بازار کار روبرو است اما با این‌ وجود یک‌ فارغ‌التحصیل‌ توانمند می‌تواند در مراکز پژوهشی‌ مثل‌ دائر¸‌المعارف‌ها و پژوهشگاه‌ علوم‌ انسانی‌ یا مراکز آموزشی‌ فعالیت‌ کند. فارغ‌التحصیل گرایش‌ فقه‌ و مبانی‌ حقوق‌ اسلامی‌ موقعیت‌ کاری‌ بیشتری‌ دارد. چرا که‌ این‌ گرایش‌ جنبه‌ کاربردی‌ دارد. برای‌ مثال‌ می‌تواند به‌ عنوان‌ وکیل‌ دادگستری‌، مشاور حقوقی‌ و کارشناس‌ حقوقی‌ فعالیت‌ کند یا دفترخانه‌ اسناد رسمی‌ و دفتر ازدواج‌ و طلاق‌ دایر نماید.

فارغ‌التحصیل‌ خوب‌ و توانمند گرایش‌ تاریخ‌ و تمدن‌ اسلامی‌ نیز می‌تواند در وزارت‌ امور خارجه‌ و وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌ مشغول‌ به‌ کار گردد و اگر اهل‌ قلم‌ باشد به‌ کارهای‌ پژوهشی‌ و نوشتن‌ کتاب‌های‌ تاریخی‌ روی‌ آورد. با توجه‌ به‌ نوع‌ دروس‌ گرایش‌ ادیان‌ و عرفان‌، فارغ‌التحصیل این‌ گرایش‌ نیز باید در وزارت‌ امور خارجه‌، وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌، سازمان‌ تبلیغات‌ اسلامی‌ و سازمان‌های‌ مشابه‌ فعالیت‌ کند اما متأسفانه‌ اکثر مسؤولان‌ با این‌ رشته‌ و توانمندی‌ فارغ‌التحصیلان‌ آن‌ آشنا نیستند و تصور می‌کنند که‌ نیازی‌ به‌ شناختن‌ ادیان‌ دیگر و گفتگو با آنها نیست‌ و اگر هم‌ در بعضی‌ از مراکز در این‌ زمینه‌ تلاش‌ می‌شود، این‌ گفتگوها عمیق‌ و بنیادی‌ نیست‌ و در نتیجه‌ اثر بخش‌ نمی‌باشد. البته‌ در حال‌ حاضر بعضی‌ از مراکز پژوهشی‌ غیردولتی‌ مثل‌ "مؤسسه‌ گفتگوی‌ ادیان‌" در این‌ زمینه‌ فعالیت‌ می‌کنند و تعدادی‌ از فارغ‌التحصیلان‌ این‌ گرایش‌ نیز جذب‌ مراکز فوق‌ شده‌اند، اما در بخش‌ دولتی‌ در این‌ زمینه‌ کار چشمگیری‌ انجام‌ نشده‌ است‌.

آشنایی با رشته علوم و معارف اسلامی

در این مجموعه به سوالات شما در باره ی رشته ی علوم و معارف اسلامی در مقطع متوسطه پاسخ میدهیم و شما با خواندن این مطلب میتوانید اطلاعاتی در مورد این رشته کسب نمایید.همچنین اگر سوالی در مورداین رشته دارید میتوانید در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید و جواب خود را دریافت کنید.

1-رشته علوم و معارف اسلامی چیست؟

این رشته یکی از رشته های آموزش متوسطه نظری میباشد که دانش آموزان سال اول دبیرستان پس از موفقیت در کلاس اول میتوانند با توجه به علاقه ، انگیزه ، هوش و استعداد و آینده ی شغلی رشته تحصیلی خود را از بین رشته های تحصیلی (علوم و معارف اسلامی ، علوم انسانی ، ریاضی و فیزیک ، علوم تجربی ، کاردانش و فنی حرفه ای) انتخاب کنند.رشته تحصیلی علوم و معارف اسلامی از رشته هایی است که ادامه تحصیل در آن میتواند علاقه مندان را به بالاترین مراحل علمی و اخلاقی برساند.

2-دروس عمومی و تخصصی که در این رشته خوانده میشود کدام است؟

بعضی از دروس این رشته عمومی است و در همه رشته ها تدریس میشودمثل زبان انگلیسی.

بعضی از دروس با دروس رشته علوم انسانی مشترک است مثل جغرافیا ، آمار ، روان شناسی.

بعضی از دروس ، دروس تخصصی رشته علوم و معارف هستند مثل احکام ، اخلاق ، عربی ویژه معارف ، فن سخنوری.

دروس عمومی و تخصصی رشته علوم و معارف اسلامی به ترتیب زیر میباشد.

3-فارغ التحصیلان پیش دانشگاهی علوم و معارف اسلامی در چه رشته هایی در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی میتوانند ادامه تحصیل دهند؟

فارغ التحصیلان با توجه به علاقه و توانایی خود میتوانند بر اساس دفترچه راهنمای انتخاب رشته های تحصیلی تمامی رشته های علوم انسانی را انتخاب نمایند. مانند الهیات و معارف اسلامی و تمامی گرایش های آن -  مدیریت و گرایش های آن مثل (مدیریت صنعتی –  دولتی و بازرگانی) حقوق و علوم قضایی با گرایش های آن – علوم اقتصادی با گرایش های آن مثل امور بانکی – حسابداری بیمه اکو   امور گمرکی کالا (سیستم تامین و توزیع کالا) علوم تربیتی و روانشناسی با تمام گرایش های آن مثل – روانشناسی بالینی ، کتابداری ، مدیریت برنامه ریزی آموزشی. امور تربیتی و دیگر رشته های مربوطه علوم اجتماعی و گرلیش های آن مثل جامعه شناسی ، علوم سیاسی ، روابط بین الملل ، مددکار اجتماعی ، تاریخ ، جغرافیا ، زبان و ادبیات فارسی و گرایش های مختلف آن. گروه آزمایشی هنر و زبان های خارج با گرایش های آن.

4-مشاغلی که در آینده میتوان مشغول به کار شد :

فارغ التحصیلان این رشته که در رشته های مختلف دانشگاهی و حوزوی ادامه تحصیل داده اند هم اکنون در بسیاری از مراکز مهم علمی و پژوهشی مشغول کار هستند مانند حقوقدان – وکالت – سر دفتر اسناد – مدرس دانشگاه 0- دبیر دبیرستان – محقق و پژوهشگر در مراکز تحقیقاتی – پژوهشگر در دروس خارج فقه و حوزه های علمیه – رسیدن به درجه فقاهت و اجتهاد – مسئولیت در سازمان ها ووزارتخانه ها .

 5- دبیرستان های علوم و معارف اسلامی سراسر کشور کدام است؟

دبیرستان های شهید مطهری پسرانه و دخترانه تهران – مشهد – شیراز – یزد – خرم آباد – میبد – یاسوج – زاهدان – همدان – شهر کرد – ساری – این مراکز آموزشی وابسته به مدرسه عالی شهید مطهری تهران هستند. دبیرستان امام صادق(علیه السلام) تهران وابسته به دانشگاه امام صادق(علیه السلام) تهران – دبیرستان دخترانه معصومه دماوند – دبیرستان پیام غدیر تهران – دبیرستان علوم و معارف اسلامی وابسته به بنیاد فرهنگی امام محمد باقر(علیه السلام) پسرانه و دخترانه اصفهان – دبیرستان هدی قم – دبیرستان ثامن الحجج تهران – دبیرستان الغدیر تهران – دبیرستان مکتب الزهرا تهران

6-چگونگی و شیوه کنکور سراسری

داوطلبان رشته علوم و معارف اسلامی باید در کنکور سراسری به سوالات رشته علوم انسانی و 20 سوال تخصصی اضافی تر ویژه معارف پاسخ دهند اما چون در رشته معارف اسلامی دروس تخصصی مثل عربی – اصول عقاید – اصول فقه را با عمق بیشتری فرا میگیرند با تو جه به بنیه قوی تر و ضریب بالای این دروس معمولا تا کنون در کنکور سراسری رتبه های بسیار عالی را احراز نموده اند . ضمنا فارغ التحصیلان پیش دانشگاهی علوم و معارف اسلامی در سال تحصیلی 82 – 81 صد در صد در دانشگاه های دولتی پذیرفته شده اند.

7-دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی که میتوان در آنها ادامه تحصیل داد :

1-دانشگاهها و مراکز عالی در سراسر کشور که از طریق کنکور سراسری دانشجو میپذیرد.

2-دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد.

3-موسسه آموزشی باقرالعلوم قم.

4-دانشگاه مفید قم.

5-موسسه تحقیقاتی و پژوهشی امام خمینی قم.

6-دانشگاه عالی قضایی قم.

7-دانشکده اصول دین قم.

8-دانشکده علوم حدیث شهر ری.

9-دانشگاه امام صادق تهران.

8-چگونگی ثبت نام وادامه تحصیل در دبیرستان علوم و معارف اسلامی وابسته به بنیاد فرهنگی امام محمد باقر (علیه السلام) چیست؟

دبیرستان علوم و معارف اسلامی که تنها دبیرستان این رشته در اصفهان میباشد از بین دانش آموزان ممتاز  کلاس سوم راهنمایی از طریق بررسی نمرات درسی و مصاحبه برای کلاس اول دبیرستان داوطلب میپذیرد.دانش آموزان کلاس اول دبیرستان پس از اتمام کلاس اول چنانچه شرایط لازم را داشته باشند میتوانند در رشته علوم و معارف اسلامی در کلاس دوم دبیرستان ثبت نام و ادامه تحصیل دهند. همچنین داوطلبان سال اول متوسطه دیگر مدارس نیز میتوانند در صورت داشتن معدل ممتاز و شرایط لازم برای سال دوم رشته معارف اسلامی ثبت نام کنند.

اهداف عملی تعلیم و تربیت اسلامی در مدارس

اهداف اعتقادی، اهداف اخلاقی ،اهداف علمی - آموزشی ،اهداف فرهنگی- هنری ،اهداف اجتماعی

اهداف اقتصادی ،اهداف زیستی ،اهداف سیاسی

از سخنان رهبر معظم انقلاب در مورد رشته علوم و معارف اسلامی :

این مدرسه ورشته به نظر بنده یکی از ابتکارات بسیار خوب و خیلی مفید وراهگشا بود. انشاءالله که ادامه پیدا کند. بنده اگر برایم میسر بود فرزندان خودم و کسانی که من به آنها دسترسی داشتم و مشورت میکردند را توصیه میکردم بیایند در این رشته ثبت نام کنند.